از آنجایی که اکثر موارد انحراف ستون فقرات، خفیف تا متوسط و بدون علامت است، اسکولیوز به ندرت با علائم همراه است. برخی بیماران مبتلا به اسکولیوز از احساس درد در ناحیه کمر و گردن، علائم عصبی، مشکلات تنفسی و مشکلات اندام‌های داخلی رنج می‌برند. بااین حال همان‌طور که گفته شد، تعداد انگشت‌شماری از بیماران دچار انحراف ستون فقرات با این علائم روبه‌رو می‌شوند.

در گذشته، بیمارانی که با درد کمر و گردن مواجه بودند و به طور تصادفی اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) نیز داشتند، به مدت سال‌ها از تشخیص صحیح واقعی محروم می‌شدند. علائم آنها به طور اشتباه به انحراف ستون فقرات نسبت داده می‌شد. بسیاری از این بیماران بدون دلیل درد و رنج می‌کشیدند، زیرا روش‌های درمانی برای علت اصلی دردشان موجود بودند، اما به دلیل عدم تشخیص صحیح علت و در نتیجه عدم توصیه درمان مناسب، بیماران برای زندگی با درد مجبور بودند. اما امروزه وضعیت تغییر کرده است و پزشکان می‌دانند که اسکولیوز اغلب بی‌درد است و به طور عمده ناراحتی شدیدی را به بیماران تحمیل نمی‌کند. بنابراین، تمام بیماران مبتلا به اسکولیوز که از درد کمر (دورسالژی) شکایت دارند، باید تحت معاینه جامع قرار گیرند. زیرا ممکن است علت درد کمر آنها عواملی جز انحراف ستون فقرات باشد.

در این مقاله به معرفی علائم احتمالی اسکولیوز می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که چرا اکثر موارد اسکولیوز بدون علامت است.

همراه نبودن اسکولیوز با علائم

---

اکثر موارد اسکولیوز نشانه‌هایی را تولید می‌کنند که معمولاً دردناک نیستند. نشانه‌های معمول انحراف ستون فقرات عبارت است از:

• قابل مشاهده بودن انحراف ستون فقرات از پشت
• هم‌محور نبودن سر با بقیه بدن
• هم‌ارتفاع نبودن شانه‌ها
• جلوتر بودن یک شانه از شانه دیگر
• هم‌ارتفاع نبودن مفصل‌های ران
• جلوتر بودن یک مفصل ران از مفصل دیگر
• هم‌اندازه نبودن پاها
• برجسته‌تر بودن دنده‌های یک سمت
• متمایل بودن بیمار به یک سمت
• جلوتر قرار گرفتن سر از بدن

اکثر بیماران تغییرات اندامی فوق را در درجات بسیار جزئی تجربه می‎‌کنند. میزان انحراف در اکثر موارد اسکولیوز جزئی و کمتر از ده درجه است و انحراف به عنوان اسکولیوز واقعی درجه‌بندی نمی‌شود و در بسیاری موارد نیز میزان انحراف بین ده تا بیست درجه است و اسکولیوز، خفیف محسوب می‌شود. تمامی این عارضه‌ها بدون علامت هستند. بدن تغییرات ناشی از اسکولیوز خفیف را به نحو شگفت‌انگیزی جبران می‌کند و به بیمار اجازه می‌دهد تا قوی و سالم تمامی عملکردهای ممکن را علی‌رغم انحراف جزئی ستون فقرات ارائه دهد.

انحراف ستون فقرات فقط یکی از علائم متعدد یک عارضه است

---

ممکن است فکر کنید که اسکولیوز فقط یک انحراف در ستون فقرات است، اما در واقع انحراف تنها یکی از علائم و نشانه‌های متعدد اسکولیوز ایدیوپاتیک است. با در نظر گرفتن این نکته، می‌توانیم علت پیشرفت اسکولیوز را کشف کنیم و خودمان را به یک علامت خاص محدود نکنیم.

اگرچه ایدیوپاتیک به معنای “علت نامشخص” است، اما می‌دانیم که ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی منجر به ابتلا به اسکولیوز می‌شود. عوامل خاص باعث می‌شوند که بدن به‌طور غیرعادی به هم‌ترازی ستون فقرات واکنش نشان دهد، و این اتفاق معمولاً در دوران نوجوانی رخ می‌دهد و در دختران رایج‌تر است.

مغز در شرایط طبیعی به بدن می‌گوید که چگونه خود را با نیروی جاذبه در یک خط مستقیم هم‌تراز کند و همانطور که رشد می‌کند، صاف بماند. وضعیت ستون فقرات در اکثر کودکان یک واکنش عصبی خودکار است. مراکز کنترلی مغز پیام‌هایی را به عضلات کودک ارسال می‌کنند و آنها را به سمت حفظ ترازوی ستون فقرات هدایت می‌کنند. اینطوری نوزاد یاد می‌گیرد که چگونه بایستد و تعادل خود را حفظ کند.

دیگر نشانه‌های اسکولیوز: درد و محدودیت تنفسی

---

اما اگر کودک به اسکولیوز ایدیوپاتیک مبتلا باشد، مغز این پیام‌های عادی را به عضلات ارسال نمی‌کند. انحراف ستون فقرات غالباً در دوران جهش‌های رشدی سریع تشخیص داده می‌شود، چون در این زمان است که نقص ارتباطی مشخص می‌شود. محرک‎‌های محیطی استعداد ژنتیکی کودک را به اسکولیوز فعال می‌کند و به موجی از رخدادهای گوناگون دامن می‌زند. انحراف ستون فقرات نشانه اصلی است که ما متوجه آن می‌شویم، اما اسکولیوز نشانه‌ها و علائم دیگری نیز دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد
• افسردگی
• کاهش کیفیت زندگی
• مشکلات تنفسی
• محدود شدن فعالیت بدنی
• کاهش عملکرد اجتماعی

چنانچه میزان انحراف ستون فقرات ده درجه باشد، کودک ممکن است علائم فوق را تجربه کند یا مشکلش فقط انحراف ستون فقرات باشد. درد و علائم دیگر معمولاً در پی افزایش انحراف، بیشتر می‌شوند، به خصوص اگر انحراف از سی درجه تجاوز کند.

محدود نشدن به نشانه‌های آشکار اسکولیوز

---

زمانی که مغز نمی‌تواند موقعیت ستون فقرات را به خوبی کنترل کند، سر بیمار دچار اسکولیوز رو به جلو خم می‌شود و به تدریج قوس گردن را از دست می‌دهد. قفسه سینه تاب برمی‌دارد و می‌چرخد و قوس عادی ستون فقرات صاف می‌شود. وقتی از پهلو یا جلو به بیمار نگاه می‌کنیم، ستون فقرات در جایی که باید انحنا و قوس داشته باشد، صاف به نظر می‌آید. وقتی از بالا به بیمار نگاه می‌کنیم، متوجه چرخش غیرعادی ستون فقرات می‌شویم.

اسکولیوز حتی در مراحل اولیه اسکولیوز ایدیوپاتیک خفیف دارای مشخصه‌های اصلی زیر است:

• کج شدن خط دید چشم
• بالاتر بودن یک شانه از شانه دیگر
• جلوتر قرار گرفتن یک شانه از شانه دیگر
• بالاتر یا جلوتر بودن یک مفصل ران نسبت به مفصل دیگر
• بالاتر بودن یک سمت قفسه سینه نسبت به سمت دیگر
• وقتی از پهلو به بیمار نگاه می‌کنیم، خطی که از وسط گوش رد می‌شود با نوک شانه هم‌راستا نیست.
• مرکز چشم‌ها در راستای افق هم‌تراز با مرکز مفصل‌های ران نیست.
• بدن به یک سمت متمایل است.
• یک پا کوتاه‌تر از پای دیگر است.
• وقتی کودک کاملاً رو به جلو خم می‌شود، دنده‌هایش بیرون می‌زند.

مشکل اکثر روش‌های درمان اسکولیوز، به ویژه جراحی و بریس این است که در این روش‌ها فقط به علائم آشکار اسکولیوز، یعنی انحراف ستون فقرات توجه می‌شود و ستون فقرات با اعمال نیرو در موقعیت عادی قرار داده می‌شود. اما چون در واقع عملکرد مغز مشکل دارد، این روش‌ها نمی‌تواند از پیشرفت اسکولیوز جلوگیری کند.

پرسش‌های متداول 

---

 آیا اسکولیوز قابل درمان است؟ 

اسکولیوز قابل درمان است و به دو روش جراحی و غیرجراحی که هر یک شامل تکنیک‌های گوناگون است، درمان می‌شود.

آیا بعد از درمان اسکولیوز قدبلندتر می‌شوم؟ 

بله، بسته به میزان انحراف ستون فقرات و میزان صاف‌تر شدن ستون فقرات بعد از درمان قدتان افزایش می‌یابد. افزایش قد بعد از اصلاح جراحی و غیرجراحی اسکولیوز قابل مشاهده است.

پزشکان چگونه اسکولیوز را درمان می‌کنند؟  

یکی از پرتکرارترین سوالاتی که درباره اسکولیوز پرسیده می‌شود، این است که چطور می‌توان اسکولیوز را درمان کرد. درمان‌های اسکولیوز را می‌توان به دو دسته روش‌های جراحی و غیرجراحی تقسیم‌بندی کرد.

جراحی اسکولیوز

جراحی اسکولیوز به دو روش اصلی جراحی فیوژن (خشک کردن) مهره‌های ستون فقرات و محدود کردن جسم مهره انجام می‌شود.

درمان غیرجراحی اسکولیوز

روش‌های غیرجراحی گوناگونی برای درمان اسکولیوز وجود دارد که پزشک بهترین آن‌ها را با توجه به سن بیمار در زمان شروع درمان انتخاب می‌کند. از پرکاربردترین درمان‌های غیرجراحی اسکولیوز می‌توان به بریس اسکولیوز، فیزیوتراپی و ورزش درمانی اشاره کرد. مراکز درمان اسکولیوز رویکرد جامعی شامل ابزار و تکنیک‌های گوناگون را نسبت به درمان غیرجراحی اسکولیوز اتخاذ می‌کنند.

چه زمانی اسکولیوز به درمان نیاز پیدا می‌کند؟ 

درباره زمان مناسب برای درمان اسکولیوز، پزشکان به یک نظر مشترک نمی‌رسند. عموماً، برخی جراحان توصیه می‌کنند که درمان جراحی تنها زمانی انجام شود که انحراف ستون فقرات به حدود چهل درجه یا بیشتر برسد. اغلب برای انحراف‌های کوچک تا بیست و پنج درجه، درمانی لازم نیست، زیرا بسیاری از پزشکان به اشتباه اعتقاد دارند که اسکولیوز به جز جراحی راه درمانی ندارد و حتی در موارد جدی هم فقط جراحی توصیه می‌شود.

اما تردید در درمان انحراف‌های کوچکتر ممکن است منجر به تشدید انحراف شود و در نهایت انحراف به حدی برسد که حتی با جراحی هم قابل اصلاح نباشد. هر نوع اسکولیوز یا انحرافی که بیش از ده درجه در دوران رشد ستون فقرات تشخیص داده شود، باید در اولین فرصت و زمانی که انحراف هنوز به طور کامل قابل اصلاح است، درمان شود.