شایعترین علائم تومور مغزی را بشناسید
تومورهای مغزی از جمله شایعترین و خطرناکترین اختلالات عصبی محسوب میشوند. این تومورها میتوانند سلولهای طبیعی مغز را تخریب کرده و باعث ایجاد علائم و عوارض متعددی شوند. شناخت شایعترین علائم تومورهای مغزی اهمیت بسیاری دارد، زیرا تشخیص و درمان به موقع این بیماری، میتواند نقش حیاتی در بهبود پیامد و کیفیت زندگی بیماران ایفا کند.
تومور مغزی چیست؟
در حالت کلی، تومور مغزی به هر نوع توده غیرطبیعی و نابهنجاریهای موجود در داخل جمجمه گفته میشود که از سلولهای مغزی یا بافتهای اطراف مغز منشأ میگیرد. از منظر تخصصی و بافتشناسی پزشکی، افزایش بیرویه و کنترلنشده در تعداد و رشد سلولهای درون این تومورها، فرایندی کاملا متفاوت از سلولهای طبیعی مغز، طناب نخاعی و سایر اندامهای بدن است. بر اساس آمار انجمن بینالمللی جراحان مغز و اعصاب، تاکنون بیش از 160 نوع مختلف تومور مغزی شناسایی شده و در حال بررسی است. این تومورها میتوانند از هر بخشی از مغز، از جمله مخچه، ساقه مغز، بطنهای مغزی و قشر مغز منشأ بگیرند. انواع و علائم تومورهای مغزی بسیار متنوع و گاه پیچیده هستند و به سادگی قابل تشخیص نیستند.
بسیاری از تومورهای مغزی در زیر جمجمه و در اعماق ساختارهای مغزی قرار دارند و هیچ نشانه بیرونی ندارند. در این موارد، تشخیص تنها بر اساس علائم و عوارضی است که برای بیمار ایجاد میکنند. برخی تومورها نیز ممکن است هیچ علامتی نداشته و تصادفی و در حین انجام سایر تصویربرداریهای مغزی (که بهمنظور دیگری گرفته میشود) مانند MRI و CT اسکن شناسایی شوند.
انواع تومورهای مغزی کدام اند؟
متخصص جراح مغز و اعصاب با در نظر گرفتن میزان گستردگی و پیچیدگی انواع تومورهای مغزی، روشهای متنوعی را برای دستهبندی انواع تومور مغزی اتخاذ کردهاند. ولی بهطور کلی، میتوان از روش ساده دستهبندی زیر بر اساس محل تشکیل تومور به بررسی انواع تومور مغزی پرداخت:
تومور مغزی اولیه
تومورهای مغزی اولیه انواع مختلفی دارند و از بافتهای متفاوتی در مغز منشأ میگیرند. این تومورها میتوانند از سلولهای گلیال (که به عنوان پشتیبان و حمایتی برای نورونها عمل میکنند) یا سایر ساختارهای مغزی مثل نورونها، اعصاب جمجمهای، عروق خونی و غدد مغزی ایجاد شوند. علائم تومور مغزی اولیه بسته به محل و نوع تومور متفاوت است. برخی از شایعترین علائم تومور مغزی اولیه شامل سردرد، تشنج، تغییرات بینایی، تغییرات شناختی و رفتاری، ضعف یا فلج در اندامها، تغییرات در بلع و تعادل به حساب میآیند. این علائم در تومور مغزی اولیه میتوانند به تدریج یا ناگهانی ظاهر شوند.
تشخیص تومور مغزی اولیه معمولا با انجام آزمایشهای تصویربرداری مغز مثل سیتی اسکن یا امآرآی انجام میشود. پس از تشخیص، روشهای درمانی مختلفی مانند جراحی، پرتودرمانی و شیمیدرمانی مورد استفاده قرار میگیرد. پیشآگهی تومورهای مغزی اولیه بسته به نوع، درجه تهاجمی بودن و محل تومور متفاوت است.
تومورهای مغزی متاستازی یا ثانویه
تومورهای مغزی متاستازی یا ثانویه، تومورهایی هستند که سلولهای آنها از سایر نقاط بدن به مغز منتقل شدهاند. این تومورها معمولا از سرطانهای ریه، پستان، کلیه و سایر اندامها به مغز گسترش مییابند. برخلاف تومورهای مغزی اولیه که در خود مغز تشکیل میشوند، تومورهای مغزی متاستازی محل اولیه تشکیل آنها در سایر نقاط بدن است و به مغز انتقال مییابند. این تومورها معمولا از طریق جریان خون به مغز میرسند.
علائم تومورهای مغزی متاستازی اغلب شدیدتر از تومورهای مغزی اولیه است. این علائم میتواند شامل وجود درد در ناحیه سر، تشنج، تغییرات شناختی و رفتاری، اختلالات بینایی، ضعف و فلج اندامها و اختلالات در تعادل و بلع باشد. همچنین این تومورها معمولا از نوع بدخیم و سرطانی هستند.
تشخیص تومور مغزی متاستازی معمولا با استفاده از روشهای تصویربرداری مغز مانند سیتی اسکن و امآرآی همراه با بررسی سابقه پزشکی بیمار صورت میگیرد. درمان این تومورها معمولا شامل پرتودرمانی، عمل جراحی، شیمیدرمانی و درمانهای هدفمند است. پیشآگهی بیماران مبتلا به تومورهای مغزی متاستازی معمولا ضعیفتر از تومورهای اولیه است؛ بهویژه اگر سرطان اولیه در مراحل پیشرفته باشد.
علائم اصلی وجود تومور مغزی کدام است؟
تومورهای مغزی میتوانند علائم متنوعی را در افراد مختلف ایجاد کنند. یکی از شایعترین علائم، سردرد شدید و مداوم است که میتواند ناشی از افزایش فشار داخل جمجمه باشد. همچنین، تشنج و صرع نیز از علائم رایج تومورهای مغزی به شمار میروند.
بسیاری از بیماران مبتلا به تومور مغزی به طور مداوم احساس استفراغ و خوابآلودگی میکنند. تغییرات ذهنی و رفتاری، مانند مشکلات حافظه نیز ممکن است در این بیماران مشاهده شود. ضعف یا فلج پیشرونده در یک طرف بدن، نیز میتواند ناشی از فشار تومور بر روی نواحی مربوطه در مغز باشد.
علاوه بر موارد فوق، مشکلات بینایی و گفتاری نیز بهطور معمول در برخی از بیماران مشاهده میشود. این علائم میتوانند ناشی از فشار تومور بر روی مناطق مربوطه در مغز باشد. در برخی موارد، تومورهای مغزی پشت سر (مخچه) نیز باعث علایمی مانند سردرد، استفراغ و اختلالات تعادل شده و حرکات فرد مبتلا را دچار اختلال میکند.
در تومور مغزی کجای سر دچار درد میشود و آیا سردرد تومور مغزی خطرناک خواهد بود؟
سردرد بهطور معمول در همان ناحیهای از سر اتفاق میافتد که تومور قرار گرفته است و به ندرت دو طرف سر احساس ناراحتی ایجاد میشود. بسیاری از افرادی که با تومورهای مغزی دست و پنجه نرم میکنند، به سردردهای خفیف تا شدید و بیوقفهای دچار میشوند که در صورت عدم درمان، به شدت فرد را آزار میدهد.
جراحی تومور مغزی چگونه است؟
در زمینه جراحی تومور مغزی، اگر تومور در محلی قابل دسترس باشد و بتوان آن را به طور کامل از بافت اطراف جدا کرد، جراحی گزینه مناسبی برای حذف تومور است. اما در برخی موارد، تومور به بافت اطراف چسبیده یا در محدوده حساس مغز واقع شده است که انجام جراحی را خطرناک میکند. در این شرایط، جراح تا جایی که سلامت بیمار را تهدید نکند، سعی در برداشتن تومور دارد. حتی برداشتن بخشی از تومور نیز ممکن است به بهبود علائم کمک کند.
جراحی تومور مغزی با خطراتی همچون عفونت، خونریزی و آسیب به ساختارهای مغزی همراه است. این خطرات بسته به محل تومور متفاوت است. مانند احتمال از دست رفتن بینایی اگر تومور در نزدیکی اعصاب چشمی قرار داشته باشد. سایر عوارض جانبی شامل تشدید علائم موجود، ورم مغز و اختلال در عملکرد مغز است که معمولا با گذشت زمان بهبود مییابند. با این حال، جراحی تومور مغزی زمانی که توسط تیم جراحی مجرب انجام شود، میتواند گزینه موثری برای درمان باشد. رصد دقیق وضعیت بیمار و اقدامات توانبخشی پس از عمل نیز اهمیت بسیاری دارند.
ارتباط سرطان مغز و استفاده از تلفنهای همراه
در مورد ارتباط سرطان مغز و استفاده از تلفنهای همراه، مطالعات گوناگون انجام شده، ولی تاکنون نتایج قطعی ارائه نشده است. برای مثال، در تحقیقی که در سال ۲۰۱۰ انجام شد، محققان ۵۹،۰۰۰ کاربر تلفن همراه که بین ۵ تا ۱۰ سال از تلفن همراه استفاده میکردند را بررسی کردند. نتایج ثابت نمود که هیچ تغییر شگرف و جدی در میزان سرطان مغز در این افراد وجود ندارد.
همچنین محققان بیش از ۵ میلیارد نفر را که در طول دورههای طولانی از تلفنهای همراه زیاد استفاده میکردند، مورد بررسی قرار دادند. نتایج هیچ افزایش قابل توجهی در گلیوما (نوعی سرطان مغز) را نشان نداد. با این حال، سازمان بینالمللی تحقیقات سرطان، تلفن همراه را در فهرست مواردی که ممکن است باعث ایجاد سرطان شوند قرار داده است و این موضوع نگرانیهایی را ایجاد کرده است.
البته، بسیاری از محققان معتقدند که استفاده معمول از موبایل، آسیبی به سلولها نمیرساند. اما کسانی که نگران تابش الکترومغناطیسی تلفنهای همراه خود هستند، میتوانند از لیستهای مربوطه برای انتخاب تلفن همراه با کمترین تابش استفاده کنند. همچنین استفاده از بلندگوی تلفن همراه میتواند فاصله مغز را از موبایل و خطرات احتمالی دور نگه دارد.
جمع بندی
بهطور کلی، تومورهای مغزی به دلیل تأثیر بر ساختار و عملکرد مغز، میتوانند علائم متنوعی را ایجاد کنند که شناخت شایعترین آنها اهمیت بالایی در تشخیص و درمان به موقع این بیماری دارد. در واقع، علائم تومورهای مغزی بسیار متنوع و متفاوت هستند و میتوانند بر اساس محل و اندازه تومور در مغز متفاوت باشند. تشخیص به موقع این علائم و ارجاع به پزشک متخصص میتواند در درمان به موقع و افزایش شانس بهبودی بیماران مؤثر باشد.