قبل و بعد از جراحی مغز چه نکاتی باید رعایت شوند؟
جراحی مغز و اعصاب بهعنوان یکی از پیچیدهترین و مهمترین اقدامات پزشکی شامل خطرات و چالشهای زیادی است. رعایت برخی مراقبتها قبل و بعد از جراحی مغز جهت بهدست آوردن آمادگی مورد نیاز و کسب بهترین نتیجه ضروری است. رعایت این نکات توسط افرادی که با این فرآیند روبرو هستند، در تسریع روند بازگشت به سلامتیشان کمک کننده است.
عمل مغز و اعصاب و لزوم رعایت اقدامات قبل و بعد از جراحی مغز
جراحی مغز و اعصاب، عملی بسیار حساس با هدف تشخیص و درمان بیماریها و اختلالات سیستم عصبی مرکزی است. بسته به نوع بیماری و آسیب و محل آن، روش این جراحی متفاوت بوده و نیازمند دقت بالایی است تا کمترین آسیبی متوجه بافتهای حساس مغز نشود. به همین علت است که نوروسرجنها یا جراحان مغز و اعصاب باید مهارتهای بالینی و جراحی فوقالعادهای داشته باشند.
هرچند با پیشرفت تکنولوژی پزشکی بسیاری از نگرانیهای مربوط به این جراحی رفع شده، با این حال همچنان به دلیل پیچیدگیهای بیولوژیکی یکی از چالشبرانگیزترین حوزههای پزشکی باقی مانده است. پس علاوه بر دقت و مهارت جراح مغز و اعصاب، رعایت مراقبتهای قبل و بعد از جراحی مغز حائز اهمیت است.
اقدامات پیش از جراحی مغز و کسب آمادگیهای لازم
آمادگی پیش از جراحی مغز اهمیت بسیاری داشته و میتواند به بهبود نتایج عمل و کاهش خطرات احتمالی کمک کند. در این بخش، به بررسی نکاتی که بیماران باید قبل از جراحی رعایت کنند، میپردازیم.
مشورت با پزشک متخصص
اولین قدم در آمادگی برای قبل و بعد از جراحی مغز و اعصاب، ملاقات با یک پزشک متخصص در این حوزه و کسب مشورت از او است. پزشک وظیفه دارد بیمار را از نوع جراحی، مراحل آن و پیشبینی خود از نتایج و عوارض احتمالی آگاه سازد. همچنین ملاقات بیمار با تیم جراحی و باقی متخصصان مانند نورولوژیست، متخصص بیهوشی و فیزیوتراپیستها جهت آشنایی با روند درمان بسیار کمککننده است.
آزمایشهای قبل از جراحی مغز
ارزیابی و آزمایشات متعددی پیش از جراحی مغز و اعصاب به دستور پزشکتان تجویز میشود؛ مهمترین آنها تصویر برداری MRI و یا CT SCAN، آزمایش خون و بررسی عملکرد قلب، ریه و سایر اندامهای حیاتی بدن است. این آزمایشها برای بررسی سلامت کلی بدن بیمار و شناسایی هرگونه مشکل محتمل و عامل خطرآفرین در جریان جراحی است.
نکات دارویی
باتوجه به نتایج آزمایشات، ممکن است مصرف برخی مکملهای دارویی جهت کسب آمادگی لازم برای قبل و بعد از جراحی مغز به شما توصیه شود. همچنین برخی از داروها ممکن است با جراحی، ماده بیهوشی و یا داروهایی که قرار است بعد از عمل مصرف کنید، تداخل داشته باشند. بهعنوان مثال معمولاً توصیه پزشک این خواهد بود که مصرف داروهای رقیقکننده خون، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و برخی مکملهای گیاهی را قطع کنید.
استراحت و مدیریت استرس
حداقل یک هفته قبل از انجام جراحی مغز و اعصاب، هرگونه فعالیت بدنی و ذهنی سنگین یا نیمه سنگین را کنار بگذارید. در این راستا از انجام هر فعالیت بدنی که ممکن است برای سلامت جسمیتان ذرهای خطرآفرین باشد، امتناع کنید. اگر دچار استرس و اضطراب پیش از عمل هستید، میتوانید ضمن کسب آگاهی دقیق از پزشک خود جهت کمشدن نگرانیهایتان به یک روانشناس نیز مراجعه کنید. مشاور یا روانشناس با آموزش برخی تکنیکها مثل مدیتیشن و تنفس عمیق، شما را در مدیریت استرس و رسیدن به آرامش یاری میرساند.
همچنین حضور در جمع خانواده و دوستان باعث میشود شما از حمایت عاطفی آنها برخوردار شوید. از طرفی مطالعه یا شنیدن تجربه افرادی که عمل مشابه شما را انجام دادهاند، در کاهش استرس و افزایش اعتماد به نفس شما مؤثر خواهد بود.
رژیم غذایی قبل از جراحی مغز
در وهله اول، مصرف نوشیدنیهای الکلی و هرگونه دخانیات را قبل و بعد از جراحی مغز و اعصاب کاملاً قطع کنید. همچنین مدتی پیش از جراحی، رژیم غذایی سالمی را پیش بگیرید که در آن بدن شما به هرگونه ویتامین، پروتئین و مواد معدنی و مغذی دسترسی کافی داشته باشد. در انتخاب رژیم غذایی خود حتما به نتایج آزمایشات و آنچه بدنتان بیشتر نیاز دارد توجه کنید. همچنین نوشیدن آب کافی را به هیچ عنوان فراموش نکنید.
اقدامات ضروری بعد از جراحی مغز
پس از جراحی مغز، مرحله بهبودی و مراقبتهای پس از عمل بسیار اهمیت دارد. در این بخش به نکات و توصیههایی که باید در این دوره رعایت شوند، پرداختهایم.
مراقبتهای بیمارستانی جراحی مغز
مراقبتهای بیمارستانی جراح مغز را باید به صورت دقیق انجام د اد. این موارد عبارتند از:
- پس از انجام جراحی مغز و اعصاب، بیمار بلافاصله به بخش مراقبتهای ویژه یا همان ICU منتقل میشود.
- تا چند روز پس از جراحی، بیمار دائماً توسط پزشکان و پرستاران از نظر علائم حیاتی، سطح هوشیاری و عملکرد عصبی بررسی میشود.
- برای کنترل درد بیمار، برخی مسکنها به او تزریق یا خورانده میشوند.
- همچنین برای پیشگیری از بروز هرگونه عفونت در ناحیه جراحی، برخی آنتی بیوتیکها تجویز میشوند.
- باتوجه به اینکه تا مدت کوتاهی بعد از جراحی بیمار قادر به خوردن و آشامیدن نیست، مایعات و تقویتکنندهها بهصورت تزریقی به او میرسد.
مراقبتهای خانگی
فردی که جراحی مغز انجام داده و مرخص میشود باید به طور ویژه از وی مراقبت کرد. مراقبتهای خانگی این جراحی عبارتند از:
- پزشک شما برای دوران بهبودی بعد از عمل نسخهای از داروها را تجویز خواهد کرد که مصرف منظم آنها از مهمترین نکات بعد از جراحی مغز است.
- بعد از عمل باید بهطور مستمر برای چکاپ به پزشک معالجات مراجعه کنید تا وضعیت عمومی و شما و نتایج عمل جراحی را بررسی کند.
- در دوران نقاهت بعد از عمل مغز، در ابتدا بیمار باید از هرگونه حرکت غیرضروری خودداری کند و پس از آن به مرور زمان با کمک فیزیوتراپی فعالیتهای سبک شروع میشود. اما انجام هرگونه حرکات سنگینی بدنی کاملاً ممنوع است.
- مراقبت از ناحیهای که جراحی شده و تمیز نگه داشتن اطراف بخیهها تا بهبودی کامل، ضروری است.
- تا یک ماه بعد از جراحی از برخورد هرگونه مواد بهداشتی به محل زخمهای جراحی و همچنین رنگکردن موهایتان خودداری کنید.
تغذیه بعد از جراحی مغز
تغذیه مناسب و سالم قبل و بعد از عمل مغز بسیار مهم است، اما رعایت آن بعد از عمل به شکل ویژهای به تسریع روند بهبودی کمک میکند. در همین راستا، مصرف نمک و نوشیدنیهای دارای کافئین ممنوع است. مصرف زیاد نمک بعد از جراحی مغز و اعصاب احتمال بروز سکته را افزایش میدهد.
همچنین تا مدتها بعد از جراحی ممکن است به دلیل عوارض بیهوشی و تأثیرات داروها احساس خستگی و سطح انرژی پایین داشته باشید. برای برطرف کردن این احساس، استفاده از نان و برنج سبوسدار که از غلات کامل تهیه شدهاند، بسیار کمککننده است؛ چراکه انرژی فراوانی به بدن شما میرساند.
مصرف بهاندازه میوه و سبزیجات بهخصوص سبزیجاتی که برگهای سبز تیره دارند برای رساندن مواد مغذی به بدن و مغز بسیار توصیه شده است. از طرف دیگر، مصرف قند مصنوعی و چربی ناسالم در دوران نقاهت بعد از عمل نهی شده است. به همین جهت سعی کنید از مواد قندی طبیعی مثل خرما و کشمش و روغن زیتون استفاده کنید.
رعایت مراقبتها قبل و بعد از جراحی مغز اهمیت یکسان دارد
قبل و بعد از جراحی مغز و اعصاب دو مقطع حیاتی و مهم در انجام این عمل حساس و پیچیده است که رعایت مراقبتها در این مقاطع به یک اندازه مهم است. بهخصوص تغذیه و رعایت نکات مربوط به مصرف داروها، مهمترین نکات مراقبتی هستند که در هر دو این مراحل باید رعایت شوند. البته انتخاب بهترین پزشک مغز و اعصاب که دارای مهارت کافی باشد و تلاش برای حفظ آرامش و دوری از استرس میتواند نتیجهای رضایتبخش برای شما رقم بزند.