آنوریسم مغزی چه زمانی رخ می‌دهد و چگونه تشخیص داده می شود؟

آنوریسم مغزی یک وضعیت جدی و بالقوه تهدیدکننده زندگی است که معمولا تا زمان پارگی علائم خاصی ندارد. این توده‌های غیرطبیعی در دیواره رگ‌های خونی مغز به‌دلیل عوامل مختلفی نظیر ژنتیک، فشار خون بالا و سیگار کشیدن تشکیل می‌شوند. آنوریسم‌های بزرگ ممکن است به بافت‌ها یا اعصاب مغزی فشار آورده و علائمی همچون اختلالات بینایی، سردرد و مشکلات گفتاری را به وجود آورند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این وضعیت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده؛ چراکه پارگی آنوریسم می‌تواند به عوارض جدی و حتی مرگ منجر شود. بنابراین آگاهی از علائم و عوامل خطر می‌تواند در نجات جان افراد مؤثر باشد.

نشانه‌ های آنوریسم مغزی و اهمیت تشخیص زودهنگام

آنوریسم مغزی معمولا تا زمانی که پاره نشود، علائم خاصی ایجاد نمی‌کند. با این حال آنوریسم‌های بزرگ ممکن است به بافت‌ها یا اعصاب مغزی فشار آورده و علائمی را به وجود آورند. یکی از خطرات اصلی آنوریسم مغزی این است که این توده‌ها می‌توانند به اندازه‌ای بزرگ شوند که بدون هیچ علامتی پاره شوند. به همین دلیل وقتی که علائم بروز می‌کنند، معمولا با سایر بیماری‌های خوش‌خیم اشتباه گرفته می‌شوند. علائم احتمالی آنوریسم مغزی پاره نشده عبارتند از:

• اختلالات بینایی، از جمله کاهش بینایی یا دوبینی
• درد در ناحیه بالای چشم یا اطراف آن
• بی‌حسی یا ضعف در یک سمت صورت
• مشکلات گفتاری
• سردرد
• از دست دادن تعادل
• دشواری در تمرکز یا حافظه کوتاه‌مدت

اگر شما هر یک از این علائم را تجربه کردید، باید در اسرع وقت به متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید. هرچند که بیشتر آنوریسم‌ها پاره نمی‌شوند؛ اما بررسی وضعیت شما برای اطمینان از سلامت مغز بسیار ضروری است.

علائم پارگی آنوریسم مغزی

زمانی که آنوریسم مغزی پاره می‌شود، معمولا علائم آن به ‌طور ناگهانی و شدید بروز می‌کند. مهم‌ترین علامت آغازین این وضعیت، سردردی بسیار شدید و ناگهانی است که به آن «سردرد ناتوان‌کننده» نیز گفته می‌شود. این سردرد ممکن است به‌سرعت شدت یابد و با علائم دیگری همراه شود که به شرح زیر هستند:

• سفتی یا درد گردن: احساس سفتی در گردن یا درد در این ناحیه می‌تواند به دنبال سردرد بروز کند.
• حساسیت به نور: فرد ممکن است نسبت به نور حساس شود و نورهای روشن برایش آزاردهنده باشند.
• تاری یا دوبینی: مشکلات بینایی از قبیل تاری دید یا دیدن تصاویر دوگانه می‌تواند نشانه‌ای از پارگی آنوریسم باشد.
• سردرگمی ناگهانی: فرد ممکن است دچار سردرگمی و عدم توانایی در تمرکز شود.
• از دست ‌دادن هوشیاری: در برخی موارد پارگی آنوریسم می‌تواند به از دست دادن هوشیاری منجر شود.
• تشنج: بروز تشنج نیز می‌تواند یکی از نشانه‌های پارگی آنوریسم مغزی باشد.

علت‌ های ابتلا به آنوریسم مغزی

آنوریسم مغزی به‌عنوان یک ضعف در دیواره رگ‌های خونی مغز شناخته می‌شود و به علل مختلفی بستگی دارد. عوامل مهمی که می‌توانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند، عبارتند از:

عوامل ژنتیکی

برخی از اختلالات ژنتیکی می‌توانند با افزایش خطر ابتلا به آنوریسم مغزی مرتبط باشند. این شرایط معمولا تأثیر مستقیمی بر رشد عروق خونی و فشار خون دارند.

ضعف دیواره رگ‌های خونی

آنوریسم‌ها معمولا در نواحی ضعیف دیواره رگ‌های خونی ایجاد می‌شوند. این ضعف می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و ممکن است علت دقیق آن همیشه مشخص نباشد.

سیگار کشیدن

تحقیقات نشان می‌دهد که سیگار کشیدن خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را به‌طور قابل ‌توجهی افزایش می‌دهد. مواد مضر موجود در دود تنباکو می‌توانند به دیواره رگ‌های خونی آسیب برسانند.

فشار خون بالا

این وضعیت می‌تواند فشار زیادی به دیواره رگ‌های خونی مغز وارد کند و احتمال بروز آنوریسم را افزایش دهد.

سابقه خانوادگی

اگر یکی از خویشاوندان نزدیک شما مانند والدین یا خواهر و برادر سابقه آنوریسم مغزی داشته باشد، احتمال ابتلا به این عارضه را در شما افزایش می‌یابد؛ هرچند که این مورد نادر است.

افزایش سن

با افزایش سن خطر ابتلا به آنوریسم مغزی افزایش می‌یابد. معمولا بیشتر موارد این موضوع در افراد بالای ۴۰ سال به دلیل ضعف تدریجی دیواره‌های رگ‌های خونی شناسایی می‌شوند.

جنسیت

زنان به‌ویژه بعد از یائسگی بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آنوریسم مغزی قرار دارند. کاهش سطح هورمون استروژن پس از یائسگی ممکن است به این موضوع مرتبط باشد.

ضعف مادرزادی رگ ‌های خونی

در برخی افراد، ضعف در رگ‌های خونی از بدو تولد وجود دارد و می‌تواند زمینه‌ساز بروز آنوریسم شود.

آسیب شدید به سر

در موارد نادر آسیب‌های جدی به سر می‌توانند منجر به بروز آنوریسم مغزی شوند.

سوء مصرف کوکائین

این نوع مواد مخدر می‌تواند دیواره‌های رگ‌های خونی را ملتهب کرده و فشار خون را افزایش دهد که به نوبه خود خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش می‌دهد.

بیماری کلیه پلی‌کیستیک اتوزومال غالب (ADPKD)

این بیماری ژنتیکی که باعث ایجاد کیست‌های متعدد در کلیه‌ها می‌شود، می‌تواند خطر بروز آنوریسم مغزی را افزایش دهد؛ زیرا فشار خون بالا می‌تواند بر دیواره‌های رگ‌های خونی تأثیر منفی بگذارد.

اختلالات بافت پیوندی

شرایطی مانند سندرم اهلرز یا سندرم مارفان که بر بافت‌های بدن تأثیر می‌گذارند، می‌توانند خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش دهند.

کوآرکتاسیون آئورت

افرادی که به این بیماری مادرزادی مبتلا هستند که به تنگی آئورت اشاره دارد، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آنوریسم مغزی قرار داشته باشند.

انواع روش‌ های درمان آنوریسم مغزی

آنوریسم‌های مغزی معمولا با دو روش اصلی درمان می‌شوند که به شرح زیر است:

برش جراحی

این روش راهی برای مسدود کردن آنوریسم است. در این روش جراح مغز و اعصاب بخشی از جمجمه را برمی‌دارد تا به آنوریسم دسترسی پیدا کند. سپس رگ خونی که آنوریسم را تغذیه می‌کند شناسایی خواهد شد و یک گیره فلزی کوچک روی گردن آنوریسم قرار داده می‌شود تا جریان خون به داخل را قطع کند.

درمان اندوواسکولار

این روش به‌ طور کلی کمتر تهاجمی است. در این عمل جراح با استفاده از یک کاتتر که معمولا در مچ دست یا کشاله ران وارد می‌شود، آنوریسم را هدف قرار می‌دهد. پس از هدایت کاتتر به محل آنوریسم، جراح می‌تواند از دستگاه‌های مختلف مانند مختل‌کننده‌های جریان، استنت‌ها یا سیم‌پیچ‌ها استفاده کند تا آنوریسم را از درون رگ خونی درمان نماید.

نتیجه گیری

تشخیص و درمان به‌موقع آنوریسم مغزی اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا این عارضه ممکن است بدون علامت باقی بماند و در صورت پارگی، عواقب خطرناکی به‌همراه داشته باشد. علائم اولیه آنوریسم‌ها، همچون سردردهای شدید، اختلالات بینایی و مشکلات گفتاری، می‌توانند با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شوند. لذا توجه به این علائم و مراجعه فوری به متخصص مغز و اعصاب ضروری است. درمان‌های رایج شامل برش جراحی و درمان اندوواسکولار هستند که می‌توانند به‌طور موثری آنوریسم را مسدود کنند. با افزایش آگاهی و توجه به عوامل خطر، می‌توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد و سلامت مغز را حفظ نمود.